Αθήνα η Πόλη

Αθήνα η Πόλη μια γενική εικόνα

Τραγουδισμένη πολύ, φωτογραφημένη, ακόμη περισσότερο, κινηματογραφημένη κατά κόρον, τα βλέμματα των ξένων ταξιδιωτών και περιηγητών, των πολιτικών και των ιστορικών, η Αθήνα ξεχωρίζει από όλες τις πόλεις της Ελλάδας, είναι ένας από τους πιο μεγάλους τουριστικούς προορισμούς και το κέντρο διοίκησης της Ελλάδας. Το όνομα είναι συνώνυμο, ομιλώντας αφαιρετικά, της Ελλάδας, όταν λένε «Η Αθήνα λέει…» σημαίνει «Η Ελλάδα λέει…», το ακούμε συνήθως στις ειδήσεις ή στα επίσημα ειδησεογραφικά ρεπορτάζ.

Πρωτεύουσα της Ελλάδας. Πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της χώρας. Την ονομασία Αθήνα οι αρχαίοι Έλληνες τη συνδέουν με το όνομα της θεάς Παλλάδας Αθηνάς που θεωρήθηκε προστάτιδα της πόλης. Άλλοι όμως ερμηνεύουν το όνομα Αθήνα ως εξής: υποστηρίζουν ότι σχηματίστηκε από τη λέξη άθος = άνθος ή το ρήμα θάω = θηλάζω, ώστε η λέξη Αθήνα σημαίνει ανθούσα ή εύφορη.

Η πόλη απλώνεται στη χερσόνησο της Αττικής, στο λεκανοπέδιο της Αττικής, κοντά στα παράλια του Αιγαίου Πελάγους και ανάμεσα στις κοίτες των ποταμών Κηφισού και Ιλισού. Την πεδιάδα διακόπτει μια αλυσίδα πασίγνωστων λόφων, όπως η Ακρόπολις και ο Λυκαβηττός, που δεσπόζουν πάνω από την πόλη.

Από τις τρεις πλευρές η πεδιάδα κλείνεται από βουνά με ένα μόνο μεγάλο άνοιγμα προς το Σαρωνικό κόλπο. Το κλίμα της είναι τυπικά μεσογειακό με ξερό και ζεστό καλοκαίρι και βροχερό χειμώνα, μέση θερμοκρασία 27ο C, τον Ιούλιο, 9ο C, τον Ιανουάριο. Ωστόσο, αρκετές φορές, ο χειμώνας γίνεται παγερός με χιονοπτώσεις.

Σε απόσταση 8 χλμ. Από την Αθήνα βρίσκεται ο Πειραιάς, το επίνειό της και το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας. Ουσιαστικά ο Πειραιάς δε διαχωρίζεται από την Αθήνα. Ως ένδειξη της σπουδαιότητας του Πειραιά, ως λιμανιού και εμπορικού κέντρου, αξίζει να αναφέρουμε ότι το 1976 διακομίστηκαν 8,5 εκατ. τόνοι εμπορευμάτων.

Ο πληθυσμός της Αθήνας ήταν διαδοχικά: 15.000 κάτοικοι το 1839, 112.000 το 1896, 293.000 το 1920, 481.000 το 1940, 628.000 το 1961. Σήμερα η ευρύτερη περιοχή πρωτευούσης έχει περίπου το 40% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Στην Αθήνα πληθυσμός καταλαμβάνει σχεδόν το 1/3 του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδος και ανέρχεται, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, σε 3.361.806, δηλαδή, σε κάθε τετραγωνικό χιλιόμετρο αντιστοιχούν 8.160 κάτοικοι. (Η επίσημη στατιστική ταυτίζει την Αθήνα με το Δήμο Αθηναίων, κατά συνέπεια ο αναγνώστης θα πρέπει να θεωρήσει ότι η Αθήνα, η οποία επεκτείνεται μέχρι τα βόρεια προάστια, έχει πολύ περισσότερο πληθυσμό.) Η ευρεία περιφέρεια της Αθήνας, η οποία περιλαμβάνει τον Πειραιά και τα προάστια, κατέχει επιφάνεια 433,78 τ. χλμ., στην οποία το 1961 ζούσαν 1.852.700 κάτοικοι, περισσότερο από το 20% του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας. Το 1971 ο πληθυσμός της ευρείας περιφέρειας της Αθήνας έφτασε τα 2,5 εκατομμύρια.

Δημοτική αρχή: Το διοικητικό όργανο είναι το Δημοτικό Συμβούλιο, με 31 μέλη που εκλέγεται κάθε 4 χρόνια, από τους δημότες της πόλης. Μαζί με το Δημοτικό Συμβούλιο εκλέγεται και ο Δήμαρχος.

Η ακριβής χρονολογία που θεμελιώθηκε η Αθήνα δεν έχει προσδιοριστεί. Σύμφωνα με τη παράδοση οι πρώτοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στο χώρο της ανάμεσα στο 16ο και 13ο αιώνα π.Χ. Στην αρχαιότητα αναπτύχθηκε σε μεγάλο οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της πόλης-κράτους της Αττικής. Η οικονομική της ανάπτυξη άρχισε από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, με την ανακήρυξή της σαν πρωτεύουσας της χώρας. Η ανέγερση εργοστασίων και η ίδρυση βιομηχανιών την έκαναν ισχυρό πόλο έλξης του πληθυσμού ολόκληρης της Ελλάδας. Στην ανάπτυξή της σημαντικό ρόλο έπαιξε η κεντρική γεωγραφική θέση της που την καθιστούσε κόμβο οδικών, σιδηροδρομικών και θαλάσσιων συγκοινωνιών.

Η αρχιτεκτονική της όψη χαρακτηρίζεται από τη συνύπαρξη μεγάλων μνημείων της αρχαιότητας, της βυζαντινής περιόδου και των οικημάτων της παλιότερης και σύγχρονης εποχής. Στην Αθήνα υπάρχει μια πλειάδα εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, κρατικών και ιδιωτικών. Επίσης υπάρχουν αρκετά μουσεία που δίνουν στον επισκέπτη μια καλή εικόνα της Ελλάδας, γενικότερα.

Το Πολεοδομικό Συγκρότημα Πρωτευούσης αποτελείται από 37 Δήμους και 19 κοινότητες. Εκτός του Δήμου Αθηναίων, υπάρχουν οι Δήμοι Αγίας Βαρβάρας, Αγίας Παρασκευής, Αγίου Δημητρίου, Αγίων Αναργύρων, Αιγάλεω, Αλίμου, Αμαρουσίου, Βύρωνος, Γαλατσίου, Γλυφάδας, Δάφνης, Ζωγράφου, Ηλιουπόλεως, Ηρακλείου, Καισαριανής, Καλλιθέας, Κηφισιάς, Μοσχάτου, Νέας Ιωνίας, Νέας Σμύρνης, Νέας Φιλαδέλφειας, Νέων Λιοσίων, Παλαιού Φαλήρου, Περιστερίου, Ταύρου, Υμηττού, Χαϊδαρίου, Χαλανδρίου, Χολαργού, Πειραιώς, Αγίου Ιωάννου Ρέντη, Δραπετσώνας, Κερατσινίου, Κορυδαλλού, Νίκαιας και Περάματος.

Το 1834 η Αθήνα ανακηρύχτηκε πρωτεύουσα της Ελλάδας, η οποία ήδη είχε απελευθερωθεί από τον τούρκικο ζυγό. Το 2008 συμπλήρωσε 178 χρόνια ως πρωτεύουσα του νεότερου ελληνικού κράτους, παρουσιάζοντας μια εικόνα μεγαλούπολης, παρόμοιας με αυτήν άλλων μεγαλουπόλεων, των υπολοίπων χωρών, έχοντας, φυσικά τις ιδιαιτερότητές της, τα καλά και τα άσχημά της στοιχεία.

Η σημερινή όψη της πόλης απέχει πολύ από αυτή τη ρομαντική εικόνα που μετέδιδαν τραγούδια, φωτογραφίες και ταινίες. Δεν παύει όμως να έχει την ομορφιά, την ιδιαιτερότητα, τη σπουδαιότητα και τη φήμη της. Θα προσπαθήσουμε αυτή, την πολύ γενική εικόνα να αναλύσουμε στα χωρία που ακολουθούν, μπαίνοντας όπως ο φακός μέσα στον ιστό της και κάνοντας τομές στα τμήματά της. Με φωτογραφίες δικές μας, θα δείξουμε το σημερινό πρόσωπο της πόλης, τις κρυφές χαρές της, για να αποκτήσει ο αναγνώστης μια συνολική εικόνα της Αθήνας που, κάποτε, ήταν μια ακριβή ερωμένη. Αυτή η περιήγηση στον γοητευτικό και καθημερινό κόσμο της ελληνικής πρωτεύουσας θα έχει οδηγούς το Δημήτρη Ασιθιανάκη και το Γιάννη Φραγκούλη (στα κείμενα και στις φωτογραφίες).

 

ΑΘΗΝΑ Η ΠΟΛΗ